وصیت شهدا

بکارگیری تسلیحات شیمیایی در دفاع مقدس از منظر حقوق مسئولیت بین المللی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار حقوق بین الملل، گروه حقوق بین الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران؛ mohamadsetayeshpur@yahoo.com.

چکیده

تسلیحات شیمیایی با وجود فناوری ساده خود، توان نابودسازی زیادی دارند. رژیم بعث با حمایت کشورهای دیگر، به‌کارگیری تسلیحات شیمیایی علیه ایران را از 23 دی‌ماه 1359 هجری شمسی، یعنی از همان روزهای ابتدای جنگ تحمیلی، آغاز کرد و روزبه‌روز بر روند استفاده از این تسلیحات افزود. رژیم بعث عراق، حدود ده حمله شیمیایی در سال 1359 را به حدود 45 حمله در سال 1367 رساند. بدون تردید همکاری و حمایت دیگر کشورها از جمله و به ویژه آمریکا در این اقدام ددمنشانه رژیم بعث بسیار مؤثر بوده است. مقاله پیش رو به بررسی به‌کارگیری تسلیحات شیمیایی در دفاع مقدس از منظر حقوق مسئولیت بین­المللی کشورها می‌پردازد. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی است و راستی آزمایی فرضیه این پژوهش از طریق توصیف، تحلیل منطقی و بررسی منابع حقوق بین­الملل عمومی انجام شده است. مقاله پیش رو از رهگذر تحلیل گزاره­های حقوقی بین­المللی استدلال کرده است که افزون بر رژیم بعث، مسئولیت بین­المللی کشورهای دیگر بابت نقشی که در کمک یا مساعدت ایفا کرده­اند نیز محقق است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The use of chemical weapons in sacred defense from the perspective of international responsibility law

نویسنده [English]

  • Mohamad Setayeshpur
Assistant Professor of International Law, Department of International Law, Faculty of Law, University of Qom, Qom, Iran; mohamadsetayeshpur@yahoo.com.
چکیده [English]

Despite their simple technology, chemical weapons have a great power of destruction. The Baath regime, with the support of other countries, started using chemical weapons against Iran on Day 23, 1359, that is, from the very beginning of the imposed war, and increased the use of these weapons day by day. The Iraqi Baath regime increased about ten chemical attacks in 1359 to about 45 attacks in 1367. Undoubtedly, the cooperation and support of other countries, especially the United States, has been very effective in this brutal action of the Baath regime. The upcoming article examines the use of chemical weapons in sacred defense from the point of view of international responsibility laws of countries. The research method is descriptive-analytical and the verification of the hypothesis of this research has been done through description, logical analysis and review of public international law sources. The article has also argued through the analysis of international legal propositions that in addition to the Baath regime, the international responsibility of other countries for the role they have played in aid or assistance is also fulfilled.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sacred Defense
  • Chemical Weapons
  • International Law of Armed Conflict
  • International Responsibility Law

مراجع

  1. حاجتی، حامد (1400)، «علل و انگیزه­های راهبردی رخداد جنگ تحمیلی»، دوفصلنامه مطالعات دفاع مقدس و نبردهای معاصر دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین (ع)، شماره 1، صص 351-378.
  2. رحمانی، غلام عباس؛ طحان، هادی طحان، محسن؛ عالیشوندی، اعظم و صادقی، الهه (1400)، «سرمایه­های اجتماعی و معنوی دفاع مقدس»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس و نبردهای معاصر دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین (ع)، شماره 2، صص 245-280.
  3. زمانی، سید قاسم، (1376)، حقوق بین­الملل و کاربرد سلاح­های شیمیایی در جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول، تهران، بنیاد حفظ آثار و ارزش­های دفاع مقدس- مدیریت ادبیات و انتشارات.
  4. سبحانی فر، محمدجواد و مردمی، ابوالقاسم (1400)، «پذیرش قطعنامه 598؛ پیروزی یا شکست؟»، دوفصلنامه مطالعات دفاع مقدس و نبردهای معاصر دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین (ع)، شماره 2، صص 27-46.
  5. ستایش­پور، محمد (1398)، پیامدهای حقوقی جانشینی دولت از منظر مسئولیت بین­المللی، رساله جهت اخذ درجه دکتری تخصصی در رشته حقوق بین­الملل عمومی، تحت راهنمایی دکتر مصطفی فضائلی، دانشکده حقوق دانشگاه قم، قم، جمهوری اسلامی ایران.
  6. ستایش­پور، محمد و حدادزاده شکیبا، علی (1401)، «استقلال در مسئولیت حقوقی (غیرکیفری): مطالعه تطبیقی قاعده «وزر» در فقه امامیه و «مسئولیت مستقل» در حقوق بین­الملل»، فصلنامه پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، آماده انتشار.
  7. ستایش­پور، محمد و عابدینی، عبدالله (1395)، «استفاده عراق از سلاح­های شیمیایی علیه ایران در جنگ تحمیلی: مسئولیت اشتقاقی ایالات متحده آمریکا»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، شماره 50، صص 143-169.
  8. صادقی، سیدسعید و جمشیدی، عبدالصاحب (1400)، «واکاوی نقش ایالات متحده آمریکا در جنگ ایران و عراق»، دوفصلنامه مطالعات دفاع مقدس و نبردهای معاصر دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین (ع)، شماره 2، صص 281-301.
  9. ضیائی بیگدلی، محمدرضا (1392)، حقوق بین‌الملل بشردوستانه، چاپ دوم، تهران، انتشارات کتابخانه گنج دانش.
  10. علایی، حسین و خواجه کاووسی، بابک، (1371)، صنایع، تسلیحات و خلع سلاح شیمیایی، چاپ دوم، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی.
  11. مستقیمی، بهرام؛ طارم­سری، مسعود، زیر نظر جمشید ممتاز، (1377)، مسئولیت بین­المللی دولت با توجه به تجاوز عراق به ایران، چاپ اول، تهران، مجمع علمی و فرهنگی مجد.
  12. جعفر ولدانی، اصغر، (1367)، «اهداف عراق از تجاوز به ایران، بازشناسی جنبه­های تجاوز و دفاع»، مجموعه مقالات کنفرانس بین­الملل تجاوز و دفاع، جلد دوم، دبیرخانه کنفرانس بین­المللی تجاوز و دفاع.
  13. زمانی، سید قاسم، (1386)، «تأملی بر حکم دادگاه استیناف شهر لاهه (مورخ 9 می 2007) در مورد معاونت در کابرد سلاح‌های شیمیایی توسط عراق»، مجله حقوقی بین‌المللی، شماره 37.
  14. محمودی، سید هادی و ستایش­پور، محمد (1398)، «گذر از «زمان» در ایجاد قاعده حقوق بین­الملل عرفی: واکاوی انگاره­های حقوقی و رویه دیوان بین­المللی دادگستری»، دوفصلنامه حقوق تطبیقی، شماره 1، صص 207-226.
  15. نطاق­پور نوری، مهدی و شاهقلیان قهفرخی، رضا (1400)، «جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در نگرش اندیشمندان دفاعی و امنیتی»، دوفصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس و نبردهای معاصر دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین (ع)، شماره 2، صص 303-327.
  16. Crawford, James (2013). State Responsibility: General Part. Cambridge University Press.
  17. Den Heijer, Maarten (2013). “Shared Responsibility Before the European Court of Human Rights”, Netherlands International Law Review, vol. 60, pp. 411-440.
  18. ECrtHR (1989). Soering v. the United Kingdom, no. 161.
  19. ECrtHR (2005). Monory against Hungary and Romania, Judgment, no. 71099/01.
  20. ECrtHR (2010). Case of Rantsev against Cyprus and Russia, Judgment, no. 25965/04.
  21. Fry, James (2014), “Attribution of Responsibility”, in Nollkaemper, Andre. Plakokefalos, Ilias, Principles of Shared Responsibility in International Law: An Appraisal of the State of the Art, Cambridge University Press.
  22. Geneva Protocol (1925). Protocol for the Prohibition of the Use in War of Asphyxiating, Poisonous or Other Gases, and of Bacteriological Methods of Warfare
  23. Hague Regulations (1907). Convention (IV) respecting the Laws and Customs of War on Land.
  24. Henckaerts, J.-M.; Doswald-Beck, L. (2005). Customary International Humanitarian Law, vol. I: Rules. Cambridge University Press, Reprinted with corrections 2009.
  25. ICJ Rep. (1945). The Statute of International Court of Justice.
  26. ICJ Doc. (2007). Case concerning Application of the Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide, (Bosnia and Herzegovina v. Serbia and Montenegro).
  27. ILC (2001). Yearbook, II, part. 2, Draft Articles on Responsibility of States for Internationally Wrongful Acts, (ARSIWA).
  28. ILC (2011). Report on the Work of its Sixty-third Session, A/66/10, UNGAOR 66th , Supp. No. 10. Draft Articles on Responsibility of International Organizations (ARIO).
  29. Lanovoy, V. (2014), Complicity in an Internationally Wrongful Act. in Nollkaemper, A.; Plakokefalos, I. Principles of Shared Responsibility in International Law: An Appraisal of the State of the Art, Cambridge, Cambridge University Press.
  30. New York Times, 1984.3.6. Nollkaemper, A. (2011), Issues of Shared Responsibility before the International Court of Justice, in Rieter, E.; de Waele, H. eds, Evolving Principles of International Law: Studies in Honour of Karel C Wellens, Leiden- Boston, Martinus Nijhoff Publishers.
  31. Nollkaemper, A.; Jacobs, D. (2013), Shared Responsibility in International Law: A Conceptual Framework, Michigan Journal of International Law, 34.
  32. Talmon, S. (2008), A Plurality of Responsible Actors: International Responsibility for Acts of the Coalition Provisional Authority in Iraq, in Shiner, P.; Williams, A. (eds.), The Iraq War and International Law, Oxford, Hart Publishing.
  33. UNGA (1966). A/RES2162 (XXI)A.
مطالعات دفاع مقدس و نبردهای معاصر
دوره 4، شماره 6
بهار و تابستان 1401
صفحه 233-252

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار